Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση την οποία διεξήγαγαν επαναστατημένοι Έλληνες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την αποτίναξη της τουρκικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Η διάδοση της παιδείας συνοδεύτηκε με τη διάδοση της ιδέας της ύπαρξης ενός ελληνικού έθνους που συνδεόταν με την αρχαία Ελλάδα και δικαιούνταν χωριστή πολιτική ύπαρξη.
Η Επανάσταση του 1821
200 χρόνια μουσικής έμπνευσης
Μαρία Τασσοπούλου - Καθηγήτρια Μουσικής
στα Τοσίτσεια Γυμνάσια - MMus
Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση την οποία διεξήγαγαν επαναστατημένοι Έλληνες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την αποτίναξη της τουρκικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Η διάδοση της παιδείας συνοδεύτηκε με τη διάδοση της ιδέας της ύπαρξης ενός ελληνικού έθνους που συνδεόταν με την αρχαία Ελλάδα και δικαιούνταν χωριστή πολιτική ύπαρξη.
Μία από τις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα ήταν η Φιλική Εταιρεία , μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό από τρεις Έλληνες εμπόρους:
- τον Εμμανουήλ Ξάνθο ,
- το Νικόλαο Σκουφά και
- τον Αθανάσιο Τσακάλωφ
με σκοπό την προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης.
Στην πραγματικότητα, η Επανάσταση δεν ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1821, αλλά λίγες μέρες νωρίτερα στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες και συγκεκριμένα, στο Ιάσιο της Ρουμανίας. Στις 23 Μαρτίου, ωστόσο, οι Μανιάτες υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τη συνεπικουρία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους κάνουν γνωστό στη διεθνή κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.
Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα και θα μπορούσε κάλλιστα να είχε πάρει τη θέση της 25ης Μαρτίου στο εορταστικό καλεντάρι της χώρας μας. Η επέτειος να γιορτάζουμε τον εθνικό ξεσηκωμό στις 25 Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 από τον βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Ήταν και επιθυμία του Αλέξανδρου Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρείας να συνδεθεί η έναρξη της επανάστασης με μια μεγάλη εκκλησιαστική εορτή για να τονωθεί το φρόνημα των υπόδουλων Ελλήνων.
Ο αγώνας των Ελλήνων για ανεξαρτησία ενέπνευσε δημιουργούς από όλες τις τέχνες, όπως τη λογοτεχνία, την ποίηση, τη ζωγραφική και, φυσικά, τη μουσική. Πολλά και σημαντικά μουσικά έργα δημιουργήθηκαν τόσο στην πατρίδα μας, όσο και στην Ευρώπη, από την εποχή πριν την επανάσταση έως σήμερα.
Ρήγας Φερραίος
Η αρχή έγινε το 1797 από τον οραματιστή Ρήγα Φερραίο που σε ένα σαλόνι της Βιέννης τραγουδά «Ως πότε παλικάρια…»
Με το όνομα «Θούριος» ως τίτλο, το όλο κείμενο είναι έμμετρο με αφηγηματικά στοιχεία και αναφέρεται κυρίως στην αξία της ελευθερίας και στα «Δικαιώματα του Ανθρώπου».
Θα το ακούσουμε όπως μελοποίησε τον Θούριο ο συνθέτης Χρήστος Λεοντής το 1975.
Χρήστος Λεοντής (11 Μαΐου 1940- )
Ο Χρήστος Λεοντής (11 Μαΐου 1940- ) είναι Έλληνας συνθέτης και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους της γενιάς του. Δημιουργός μιας πλούσιας δισκογραφίας, έχει επίσης γράψει μουσική για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και, κυρίως, για το θέατρο.
Χορός του Ζαλόγγου
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1803, ένα τραγικό γεγονός που δεν είναι άλλο από τον χορό του Ζαλόγγου, γίνεται αφορμή για την σύνθεση ενός ακόμα δημοτικού τραγουδιού: Έχετε γεια βρυσούλες.
Με μια ηρωική απόφαση οι Σουλιώτισσες μαζί με τα παιδιά τους έπεσαν από τον γκρεμό προκειμένου να μην συλληφθούν από τον Πασά, προκαλώντας ιδιαίτερη συγκίνηση στον ελληνικό αλλά και τον ευρωπαϊκό κόσμο.
Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770-1827)
Έτσι, λίγα χρόνια αργότερα, το 1811, πάλι στη Βιέννη, ο σπουδαίος Γερμανός συνθέτης Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770-1827) παρουσιάζει ένα έργο σκηνικής μουσικής, «Τα Ερείπια των Αθηνών», που εκτυλίσσεται στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα.
Η θεά Αθηνά ξυπνάει από τον αιώνιο ύπνο της και αντιλαμβάνεται ότι η άλλοτε λαμπρή πατρίδα της έχει ερειπωθεί από βάρβαρα χέρια. Αφού ακούσει τα παράπονα δύο ελληνόπουλων που υπομένουν το ζυγό της σκλαβιάς, παροτρύνει τους συμπατριώτες της να εξεγερθούν για τη λευτεριά. Κατόπιν, συνοδευόμενη από τον Ερμή, απευθύνει αίτημα βοήθειας στον Αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας. Στο τέλος, η Αθηνά στεφανώνει την προτομή του με δάφνινο στεφάνι. Το πιο γνωστό κομμάτι του έργου είναι το περίφημο «Τουρκικό Εμβατήριο».
Ίδρυση Φιλικής Εταιρείας - 1814
Ιδρύεται στην Οδησσό, το μεγαλύτερο λιμάνι της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, μια μυστική εταιρεία, η «Εταιρεία των Φιλικών», από τον Εμμανουήλ Ξάνθο, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Νικόλαο Σκουφά. Στόχος της ήταν η απελευθέρωση των Ελλήνων από την οθωμανική κυριαρχία.
Η εταιρεία είχε χαρακτήρα συνωμοτικό, διαδικασίες μύησης των μελών, πολύπλοκη εσωτερική ιεραρχία και αυστηρά μέτρα για την αυτοπροστασία της. Το 1820, ο υπασπιστής του Τσάρου, Αλέξανδρος Υψηλάντης, γόνος μιας από τις σημαντικότερες φαναριώτικες οικογένειες, θα αναλάβει την προεδρία της φιλικής εταιρείας.
Είναι αυτός που θα κηρύξει την έναρξη της Επανάστασης τον Φεβρουάριο του 1821 με το πέρασμα του ποταμού Προύθου.
Κηρύσσεται η επανάσταση- 1821
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ως ηγέτης της Φιλικής Εταιρείας, μαζί με τον Μιχαήλ Σούτσο, ηγεμόνα της Μολδαβίας και μυημένο στη Φιλική Εταιρεία, βρίσκονται στο Ιάσιο. Εκεί κυκλοφορούν την επαναστατική προκήρυξη «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», με την οποία ζητούν από τους Έλληνες να επαναστατήσουν.
Σηματοδοτείται λοιπόν η επίσημη έναρξη της επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Οι κλέφτες
Εντωμεταξύ, στην ύπαιθρο της Ελλάδας ανθίζει η δράση των κλεφτών. Κλέφτες, ονομάζονταν τα μέλη ένοπλων παράνομων ομάδων του βουνού, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι οποίοι έδωσαν το όνομά τους και στα φημισμένα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια. Στα θέματά τους διαφαίνεται η επαναστατική δράση των κλεφτών και στους στίχους εγκωμιάζεται η ζωή, τα κατορθώματα, η νικηφόρα μάχη ή ο ένδοξος θάνατός τους.
Η κήρυξη της επαναστάσεως των Ελλήνων, όπως είναι αναμενόμενο, αποτελεί πηγή έμπνευσης των συνθετών από τότε ως σήμερα.
Νικόλαος Αστρινίδης (1921-2010)
Η Συμφωνία «1821» του Νίκου Αστρινίδη (1921-2010), είναι ίσως το πιο μεγαλεπήβολο συμφωνικό έργο εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση.
Ο Νικόλαος Αστρινίδης ήταν Ελληνορουμάνος συνθέτης, μαέστρος, πιανίστας, και παιδαγωγός.
.jpg)
Στα τέσσερα μέρη της συμφωνίας, ο συνθέτης αφηγείται τις δοκιμασίες του Ελληνισμού από την Πτώση της Κωνσταντινούπολης έως την Εθνεγερσία, αντλώντας το υλικό του από δημοτικούς σκοπούς και Βυζαντινά μέλη.
Στις 12-13 Μαΐου 1821 έλαβε χώρα και η μάχη του Βαλτετσίου που θεωρείται ως μία από τις πιο σημαντικές μάχες της Ελληνικής Επανάστασης. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη των Ελλήνων που οδήγησε στην Άλωση της Τριπολιτσάς.
Η συγκεκριμένη μάχη ήταν έναυσμα για το δημοτικό τραγούδι Στα Τρίκορφα. Τα Τρίκορφα είναι βουνό της Μαντίνειας, παρακλάδι του Μαίναλου.
Στην άλωση της Τρίπολης ή Τριπολιτσάς είναι αφιερωμένο άλλο ένα δημοτικό τραγούδι: 40 παλικάρια.
Βαγγέλης Παπαθανασίου (1943 - )
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου (29 Μαρτίου 1943- ), ευρύτερα γνωστός ως Vangelis, είναι Έλληνας μουσικός και συνθέτης της ηλεκτρονικής, τζαζ και ορχηστρικής μουσικής. Έχει επηρεάσει την ανάπτυξη διαφορετικών μουσικών ειδών, ενώ θεωρείται πρωτεργάτης του ηλεκτρονικού ήχου. Έχει βραβευθεί με Oscar.
Αθανάσιος Διάκος
Την ίδια χρονιά, το 1821, επήλθε και μαρτυρικός θάνατος του Αθανάσιου Διάκου.
Ο Αθανάσιος Διάκος (πραγματικό όνομα: Αθανάσιος Γραμματικός) πρωταγωνίστησε στην έκρηξη και εξέλιξη της επανάστασης στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα, σημειώνοντας στην περιοχή πολλές επιτυχίες έναντι των Οθωμανών.
Συγκεκριμένα, είχε καταφέρει να καταλάβει τη Λιβαδειά, τη Θήβα και την Αταλάντη. Στη μάχη της Αλαμάνας (23 Απριλίου 1821), ο Διάκος και οι λιγοστοί άνδρες του προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη, οι οποίοι είχαν εντολή να καταστείλουν την επανάσταση στη Ρούμελη, και έπειτα να μεταβούν στην Πελοπόννησο.
Για το άλογο του Ομέρ Βρυώνη γράφτηκε από τον σπουδαίο Μάνο Χατζιδάκι και το ομώνυμο τραγούδι σε ποίηση του Νίκου Γκάτσου.
Μάνος Χατζιδάκις (23 Οκτωβρίου 1925 - 15 Ιουνίου 1994)
Ο σπουδαίος Μάνος Χατζιδάκις (23 Οκτωβρίου 1925 - 15 Ιουνίου 1994) ήταν κορυφαίος Έλληνας συνθέτης, ποιητής, τραγουδοποιός, μαέστρος και πιανίστας. Θεωρείται ο πρώτος που συνέδεσε τη λόγια μουσική με τη λαϊκή μουσική παράδοση. Πολλά από τα εκατοντάδες έργα του αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικά. Είναι βραβευμένος με Βραβείο Όσκαρ.
Ένα ακόμη τραγούδι του Μ. Χατζηδάκι και Ν. Γκάτσου σχετικό με την επανάσταση του 1821 είναι και Τα κακοτράχαλα βουνά.
Μετά από μία ηρωική μάχη, ο Διάκος τραυματίζεται και συλλαμβάνεται. Την επομένη, μεταφέρεται στη Λαμία, όπου αρνείται να συνεργαστεί με τους Οθωμανούς. Οι τελευταίοι, προχώρησαν λοιπόν στην παραδειγματική τιμωρία του, δηλαδή σε θάνατο διά ανασκολοπισμού.
Την επόμενη χρονιά, δηλ το 1822, δύο σημαντικά γεγονότα έλαβαν χώρα: η σφαγή της Χίου και η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη.
H Σταυρούλα Ζώρζου είναι πιανίστα, τσελίστα, συνθέτρια και χειρουργός οδοντίατρος!
Ηρωίδες της Επανάστασης
Δεν αποτελούν, όμως, μόνο οι αντρικές προσωπικότητες πηγή έμπνευσης για τους συνθέτες. Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα μαζί με την Μαντώ Μαυρογένους υπήρξαν δυο σπουδαίες ηρωίδες της Επανάστασης.
1824 - Η Καταστροφή των Ψαρών.
Τα Ψαρά αποτελούσαν την τρίτη ισχυρότερη ναυτική δύναμη της Ελλάδας, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες, αλλά και τη γενέτειρα σπουδαίων πυρπολητών, που προκαλούσαν σοβαρές ζημιές στον τουρκικό στόλο.
Ο οθωμανικός στόλος, υπό τον Χοσρέφ Πασά, αποβιβάστηκε στα Ψαρά στις 20 Ιουνίου 1824. Η άμυνα των Ψαριανών δεν ήταν καλά οργανωμένη και έτσι το νησί κατελήφθη σχετικά εύκολα. Ακολούθησαν φοβερές καταστροφές και σφαγές. Από τους 30.000 κατοίκους, οι 18.000 σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.
Ο Διονύσιος Σολωμός (Ζάκυνθος, 8 Απριλίου 1798 − Κέρκυρα, 9 Φεβρουαρίου 1857) ήταν Έλληνας ποιητής, πιο πολύ γνωστός για τη συγγραφή του ποιήματος «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», οι πρώτες δύο στροφές του οποίου έγιναν ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας. Το 1828 μελοποιήθηκε από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο πάνω σε λαϊκά μοτίβα, για τετράφωνη ανδρική χορωδία.
Η σφαγή των Ψαρών ενέπνευσε τον Διονύσιο Σολωμό να γράψει:
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
Περπατώντας η Δόξα μονάχη
Μελετά τα λαμπρά παλικάρια
Και στην κόμη στεφάνι φορεί
Γεναμένο από λίγα χορτάρια
Που είχαν μείνει στην έρημη γη.
Στο επίγραμμα που έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός το 1825 με αφορμή το ιστορικό γεγονός της καταστροφής των Ψαρών από τους Τούρκους, η μορφή της προσωποποιημένης Δόξας τιμά τους νεκρούς Έλληνες μέσα σε ένα τοπίο απόλυτης καταστροφής.
Έγιναν δύο μελοποιήσεις στο ποίημα του Σολωμού: μία από τον Ιωάννη Τσακασιάνο (την οποία και θα ακούσουμε) και μία από τον Αλέξανδρο Ανδρουλάκη.
Ο Ιωάννης Τσακασιάνος (1853 - 1908) ήταν Έλληνας ποιητής και μουσουργός της Επτανησιακής Σχολής.
Το 1826 ένας από τους μεγαλύτερους μουσικούς, ο Γάλλος Έκτωρ Μπερλιόζ (1803-1869), συνθέτει την «Ηρωική σκηνή από την Ελληνική Επανάσταση» εκφράζοντας με τη σύνθεση αυτή την αγάπη του για την Ελλάδα και τη συμπαράστασή του στους επαναστατημένους Έλληνες. Φιλέλληνας, φανατικά υπέρμαχος της ελληνικής ανεξαρτησίας, θρήνησε την πτώση του Μεσολογγίου και το θάνατο του φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα που θαύμαζε απεριόριστα. (μουσική Μπερλιόζ)
Το 1826 και πάλι, ο Τζοακίνο Ροσίνι (1792-1868), Ιταλός συνθέτης παγκοσμίως φημισμένος για τις όπερές του, παρουσιάζει την όπερα Η Πολιορκία της Κορίνθου. Την εποχή εκείνη το ελληνικό ζήτημα ήταν μείζον θέμα συζήτησης στη Γαλλία. Η Πολιορκία της Κορίνθου, είναι μακράν το μεγαλύτερο σε μέγεθος και επιτυχία φιλελληνικό μουσικό έργο.
Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Όπερα των Παρισίων, στις 9 Οκτωβρίου 1826, στα γαλλικά, με ιδιαίτερη επιτυχία, και τα μεγάλα έσοδα δόθηκαν για την ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Ήταν το πρώτο Live-Aid concert στην Ιστορία. Μόνο σε μια μέρα συγκεντρώθηκαν 30.000 φράγκα της εποχής (περίπου 100.000€).
1826 - Η Έξοδος του Μεσολογγίου
Ύστερα από έναν ολόκληρο χρόνο πολιορκίας, το Μεσολόγγι δεν αντέχει άλλο. Οι Μεσολογγίτες αρνούνται την παράδοση και περιμένουν μέχρι και την τελευταία στιγμή τον ελληνικό στόλο. Η ψυχική όμως και η σωματική κούραση, η έλλειψη τροφίμων, η απερίγραπτη πείνα και η καθυστέρηση του στόλου, φέρνουν τους Μεσολογγίτες στα όριά τους. Στις 10 Απριλίου (Κυριακή των Βαΐων) αποφασίζεται να γίνει η έξοδος. Το σχέδιό τους για αιφνιδιασμό των Τούρκων αποκαλύπτεται και η έξοδος συντρίβεται.
Αυτοί που σώζονται είναι ελάχιστοι, ενώ τα περισσότερα γυναικόπαιδα συλλαμβάνονται και πωλούνται ως σκλάβοι. Η έξοδος του Μεσολογγίου αποτελεί μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία της Επανάστασης, όχι μόνο εξαιτίας της ήττας των Ελλήνων και των απωλειών που υπέστησαν, αλλά κυρίως, γιατί θα σηματοδοτήσει την αναζωπύρωση του Φιλελληνισμού και θα δώσει στους Έλληνες το αίσθημα της ηθικής δικαίωσης.
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι ένα από τα κορυφαία ποιητικά έργα του Διονύσιου Σολωμού, καθώς και ένα από τα πιο σημαντικά έργα της νεότερης ελληνικής ποίησης. Το έργο είναι εμπνευσμένο από τα γεγονότα της πολιορκίας και της Εξόδου του Μεσολογγίου.
Γιάννης Μαρκόπουλος (1939- )
Είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες. Έχει μελοποιήσει τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές, έχει συνθέσει συμφωνικά έργα, μουσική για τον κινηματογράφο και έχει παρουσιάσει τη μουσική του σε δεκάδες πόλεις του εξωτερικού.
Γεώργιος Καραϊσκάκης
Την ίδια χρονιά, (1826) την 21η Απριλίου, σε μια συμπλοκή μεταξύ της Καστέλας και των εκβολών Κηφισού και Ιλισού, ο Καραϊσκάκης δέχεται χτύπημα και τραυματίζεται σοβαρά. Θα πεθάνει δύο μέρες αργότερα, στις 23 Απριλίου.
Διονύσης Σαββόπουλος (1944- )
Είναι Έλληνας συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής.
Ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827)
Τον Οκτώβριο του 1827 ο ενωμένος στόλος των μεγάλων δυνάμεων μπαίνει στον κόλπο του Ναυαρίνου, όπου βρισκόταν αγκυροβολημένος ο τουρκοαιγυπτιακός, και ενώ ένα αγγλικό πλοίο κατευθύνεται σε αυτόν για να ζητήσει την απομάκρυνσή του, ξεκινούν οι πυροβολισμοί. Έτσι ξεκινά η ναυμαχία που θα καταλήξει στην καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Το αποτέλεσμα αυτό θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του ελληνοτουρκικού πολέμου, προϊδεάζοντας για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
1828 - Η άφιξη του Καποδίστρια
Στις 8 Ιανουαρίου ο Ιωάννης Καποδίστριας, εκλεγμένος από την Εθνική Συνέλευση, φτάνει στο Ναύπλιο από το Βερολίνο και βρίσκει την Ελλάδα σε τραγική κατάσταση. Τα εχθρικά στρατεύματα συνέχιζαν τις επιδρομές τους στην Πελοπόννησο, οι στρατιώτες ζητούσαν τους μισθούς τους, ενώ το εθνικό ταμείο ήταν άδειο και κυριαρχούσε η αταξία.
Ωστόσο, η παρουσία του Κυβερνήτη έφερε στους εξαθλιωμένους Έλληνες ελπίδα και ενθουσιασμό. Δύο μέρες αργότερα θα μεταβεί στην Αίγινα, η οποία θα γίνει η προσωρινή έδρα της διοίκησης. Ο Καποδίστριας θα επιδείξει στη συνέχεια μια αξιοσημείωτη προσπάθεια για την εκ του μηδενός ανοικοδόμηση του κράτους. Βασικοί του στόχοι ήταν η εγκαθίδρυση μιας ισχυρής κεντρικής κυβέρνησης, η αναδιάρθρωση της οικονομίας και η δημιουργία ενός αξιόμαχου τακτικού στρατού.
Ο Καποδίστριας, ως Κυβερνήτης της Ελλάδος, είχε πει: «Η μουσική ευρυθμίζει την ψυχήν, την κάμνει δεκτικωτέραν γενναίων αισθημάτων, συντείνει δε όχι ολίγον εις την διατήρησιν της υγείας». Την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου του 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας δολοφονείται έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο.
Μίκης (Εμμανουήλ) Θεοδωράκης (1924- )
.jpg)
Ο σπουδαίος Μίκης (Εμμανουήλ) Θεοδωράκης (1924- ) είναι συνθέτης, στιχουργός, διευθυντής ορχήστρας και πολιτικός. Έχει ασχοληθεί με όλα τα είδη της μουσικής, ενώ έχει συνθέσει τον ίσως πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το συρτάκι. Το πιο σημαντικό του έργο θεωρείται η μελοποιημένη ποίηση, χρησιμοποιώντας ως στίχους ποιήματα βραβευμένων ποιητών, όπως οι Γιάννης Ρίτσος (Βραβείο Ειρήνης Λένιν 1976), Γιώργος Σεφέρης (Νόμπελ 1963) και ο Οδυσσέας Ελύτης (Νόμπελ 1979).
Στον Καποδίστρια, έχει αφιερώσει και το ομώνυμο άλμπουμ του που συνέθεσε το 1976 για παράσταση που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο.
Καταδικάζεται σε θάνατο ο Κολοκοτρώνης
Την ίδια χρονιά (1828) αρχίζει η δίκη του Κολοκοτρώνη για συνωμοσία κατά του Όθωνα, του πρώτου Βασιλιά του ελληνικού κράτους. O Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, που έδρασε στην Πελοπόννησο και εξ αυτού του λόγου είναι γνωστός και ως «Γέρος του Μωριά».
Στις 25 Μαΐου 1828 ο ήρωας του ‘21 καταδικάζεται σε θάνατο και οδηγείται στην φυλακή του Ναυπλίου.
Μακρυγιάννης
Μια άλλη προσωπικότητα της ελληνικής επανάστασης που ενέπνευσε πολλούς στιχουργούς και συνθέτες ήταν ο Ιωάννης Τριανταφύλλου, γνωστότερος ως Ιωάννης Μακρυγιάννης. Συγγραφέας, πολιτικός, στρατιωτικός και οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα σύγχρονου Έλληνα συνθέτη που συνέθεσε με έναυσμα τον Μακρυγιάννη είναι ο Ηλίας Ανδριόπουλος (1950- ). Ανήκει στο νεότερο ρεύμα της ελληνικής μουσικής με έργο πολύπλευρο, αναγνωρίσιμο και αγαπητό από το ευρύ κοινό.
Έχει εκδώσει τον δίσκο Γράμματα στον Μακρυγιάννη, σε στίχους των Μάνου Ελευθερίου και Μιχάλη Μπουρμπούλη, με πιο γνωστό το τραγούδι Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες.
Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου
Με τον όρο επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου περιγράφονται τα γεγονότα του 1843, τα οποία κατέληξαν στη μετάβαση της Ελληνικής πολιτείας από την απόλυτη μοναρχία στη συνταγματική μοναρχία.
Το τραγούδι που μόλις ακούσαμε (μουσική Σταύρου Ξαρχάκου, ποίηση Νίκου Γκάτσου, ερμηνεία Νίκο Ξυλούρη) συνδέεται με την επανάσταση του 1843, που, με πρωτεργάτη τον στρατηγό Μακρυγιάννη, κατέληξε στη σύνταξη του Συντάγματος και την υπογραφή του από τον βασιλιά Όθωνα.
Σταύρος Ξαρχάκος (1939- )
Ο Ξαρχάκος (1939- ) είναι συνθέτης και πολιτικός. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσουργούς του έντεχνου και λαϊκού τραγουδιού.
Ένα άλλο πολύ σύγχρονο δείγμα προσέγγισης της προσωπικότητας του Μακρυγιάννη αποτέλεσε η παραγγελία από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μιας νέας όπερας στον συνθέτη Δημήτρη Μαραγκόπουλο. Τίτλος της: Οράματα και θάματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη.
Το έργο αυτό παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του προηγούμενου έτους. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η μουσική γλώσσα που επέλεξε ο Μαραγκόπουλος, στην οποία συνυπάρχουν κλασικά, παραδοσιακά, μοντέρνα αλλά και βυζαντινά στοιχεία, έως και ραπ αναφορές.
Δημήτρης Μαραγκόπουλος
Ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος συγκαταλέγεται στους αξιολογότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες, με πολύπλευρο και πλούσιο συνθετικό έργο. Είναι καθηγητής σύνθεσης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Μάρκος Μπότσαρης
Ένας άλλος ήρωας της επανάστασης που αποτέλεσε έμπνευση για την σύνθεση ενός μοναδικού μουσικού έργου ήταν ο Μάρκος Μπότσαρης και το εν λόγω χορωδιακό έργο είναι το τραγούδι Ο γέρω-Δήμος, του Παύλου Καρρέρ.
Παύλος Καρρέρ ή Καρρέρης
Ο Παύλος Καρρέρ ή Καρρέρης (1829-1896) γεννήθηκε, έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του και πέθανε στη Ζάκυνθο. Ήταν μία πολύ σπουδαία μουσική προσωπικότητα. Οι χαρακτηρισμοί που του έχουν αποδοθεί μέσα στα χρόνια είναι, μεταξύ άλλων, «Ο συνθέτης της Επανάστασης του 1821» και «Ο Πρόδρομος της εθνικής μας μουσικής»
Επιπλέον, ένας πολύ πιο σύγχρονος αυτή τη φορά συνθέτης που εμπνεύστηκε από την επανάσταση του 1821 ήταν ο Νίκος Μαμαγκάκης (1929 − 2013). Συνθέτης της λόγιας, κινηματογραφικής αλλά και λαϊκής μουσικής, κυκλοφόρησε τον δίσκο Αγωνιστές της λευτεριάς σε ποίηση Δημήτρη Ιατρόπουλου, Παντελή Πρεβελάκη και Γιώργου Σεφέρη.
Ο Μαμαγκάκης, ο Μαραγκόπουλος και ο Ανδριόπουλος δεν ήταν οι μόνοι σύγχρονοι Έλληνες συνθέτες που έχουν υμνήσει την Ελληνική Επανάσταση με τα τραγούδια τους.
Ο Σταύρος Κουγιουμτζής (1932 − 2005), ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες στον χώρο του έντεχνου τραγουδιού, έχει συνθέσει ένα εμβληματικό τραγούδι για την επανάσταση των Eλλήνων. Τίτλος του: Να΄τανε το ’21, σε στίχους της Σώτιας Τσώτου.
Αλλά και ο Νότης Μαυρουδής μας έχει χαρίσει ένα συγκινητικό τραγούδι σχετικό με την επανάσταση του 1821, σε στίχους του Τάσου Σαμαρτζή. Ο Νότης (Παναγιώτης) Μαυρουδής (1945- ) είναι Έλληνας συνθέτης, σπουδαίος κλασικός κιθαρίστας και ραδιοφωνικός παραγωγός.
Θα ρίξουμε στη θάλασσα τα χρόνια που «χαλάσαμε», περιμένοντας το κύμα να διώξει το «γκρίζο», για να «πνίξει» καθετί που μας πνίγει. Κι όταν πια καταλαγιάσει το κύμα κι αφού τα πνίξει τα «κακά», θα ξαναγνωριστούμε με το Γέρο του Μοριά, να μας πει για τις λαβωματιές στα στήθια του, το Μακρυγιάννη να μας διδάξει με την «αγράμματη» σοφία του, να γνωρίσουμε επιτέλους και τους φιλικούς, πως «έδωσαν» τα χέρια, πως «δέθηκαν» με όρκους για τη λευτεριά.
