Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία: η ιδέα τής γυναικείας εκπαίδευσης και η προσφορά διακεκριμένων γυναικών από τη σύσταση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα

Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία: η ιδέα της γυναικείας εκπαίδευσης

Υπεύθυνες καθηγήτριες: Σ. Κοντονίκα, Μ. Μηλιδώνη

Η ζωή και η εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ελλάδα τον 18ο με 19ο αιώνα ήταν πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Την περίοδο εκείνη οι γυναίκες ασχολούνταν με τις δουλειές τού σπιτιού και ζούσαν κοινωνικά απομονωμένες. Απέφευγαν να κυκλοφορούν στους δρόμους από τη μία λόγω του φόβου των Τούρκων και από την άλλη λόγω της επίδρασης των τουρκικών εθίμων, τα οποία δεν επέτρεπαν στις γυναίκες να έρχονται σε επικοινωνία με άνδρες. Επί Τουρκοκρατίας, εξάλλου, τα σχολεία που υπήρχαν προορίζονταν κυρίως για άρρενες μαθητές. Μόνο οι κόρες των πλουσίων οικογενειών λάμβαναν στοιχειώδη μόρφωση.

Όπως αναφέρουν ιστορικά και κοινωνικά άρθρα τής εποχής, οι προλήψεις που κυριαρχούσαν στην κοινωνία ως προς τη θέση τής γυναίκας μέσα σ’ αυτήν, εμπόδιζαν την οποιαδήποτε πρόσβασή της στην εκπαίδευση. Η εκπαίδευση τού γυναικείου φύλου φάνταζε ασυμβίβαστη με τα τότε ήθη και απέτρεπε τους γονείς από την προσπάθεια μόρφωσης των κοριτσιών τους, στρέφοντάς τα αποκλειστικά προς την οικιακή και αγροτική απασχόλησή τους. Η γυναίκα έμενε κλεισμένη στο σπίτι και διδασκόταν από νωρίς την οργάνωση και διακυβέρνηση του νοικοκυριού, έχοντας ως στόχο τη βελτίωση του ρόλου της ως θυγατέρας, συζύγου και μητέρας. Δεν μπορούσε να φέρει άποψη για άλλα θέματα, ρόλος καθαρά του άντρα, ο οποίος προοριζόταν για την εργασία, τη δημιουργία, την επιστήμη και την πολιτική. Οι ρόλοι των δύο φύλων ήταν απόλυτα προκαθορισμένοι.

Έτσι, όταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα, τα κορίτσια ήταν εντελώς απαίδευτα. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε στις προτεραιότητές της την εκπαίδευση των Ελληνίδων. Το κράτος μόλις είχε συσταθεί και αγωνιζόταν για τα στοιχειώδη μετά από έναν αιματηρό και πολύχρονο απελευθερωτικό αγώνα. Συνεπώς η μόρφωση των πολιτών μπήκε σε δεύτερη μοίρα. Τα ελάχιστα σχολεία που υπήρχαν απλά υπολειτουργούσαν. Ανομοιογενείς συνήθως ηλικιακές ομάδες διδάσκονταν γραφή και ανάγνωση από έναν δάσκαλο. Το θέμα τής μόρφωσης των κοριτσιών φαινόταν εκτός πραγματικότητας και αρκετά προκλητικό για τις συνθήκες τής εποχής.

Την κρίσιμη αυτή περίοδο, ο Ιωάννης Κοκκώνης, ένας βαθύτατα θρησκευόμενος παιδαγωγός με μεγάλη εκπαιδευτική, διοικητική και οργανωτική εμπειρία, συνέλαβε την ιδέα ίδρυσης μιας εταιρείας που με τα χρήματα των μελών της θα βοηθούσε την Ελλάδα να αντιμετωπίσει το εκπαιδευτικό της πρόβλημα. Με την βοήθεια του Γεωργίου Γεννάδιου και του Μισαήλ Αποστολίδη ιδρύθηκε το 1836 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. Την επόμενη χρονιά ο Ιωάννης Κοκκώνης έπεισε το διοικητικό συμβούλιο της Φ.Ε. να ιδρύσει σχολείο θηλέων, αναγνωρίζοντας το μεγάλο έλλειμμα του κράτους σε αυτό το θέμα. Η έμπνευση αυτή οδήγησε στην δημιουργία ενός μεγάλου εκπαιδευτικού ιδρύματος, που έμελλε τα διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην ελληνική εκπαίδευση.

Σε λίγα χρόνια δημιουργήθηκαν περίπου σαράντα σχολεία σε Ελληνικές πόλεις εντός και εκτός του ελεύθερου Ελληνικού κράτους, στα οποία φοιτούσαν πάνω από 5.000 κορίτσια από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Για το λόγο αυτό πολλά κορίτσια, τα οποία κατάγονταν από φτωχές οικογένειες, ευγνωμονούσαν και ευχαριστούσαν τους ιδρυτές της Φ.Ε., που τις βοήθησαν να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους και να ξεφύγουν από τη φτώχεια και την αμάθεια.

Οι απόφοιτες από το Ανώτερο Σχολείο, αφού λάμβαναν πτυχίο δασκάλας, έπρεπε να διδάξουν την Ελληνική Γλώσσα και την Ιστορία όπου υπήρχε Ελληνισμός αλλά και σε περιοχές του Ελληνικού κράτους όπου οι κάτοικοι δεν χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα στις καθημερινές τους συζητήσεις. Επωμίσθηκαν δηλαδή μεγάλο και δύσκολο εθνικό έργο, αφού μαζί με τα γράμματα μεταλαμπάδευαν στα παιδιά τη φλόγα τής πίστης στα ιδανικά της Πατρίδας και της Ελευθερίας. Ωφελήθηκαν βεβαίως οι ίδιες, αφού εκείνη την εποχή ήταν και ο μοναδικός τρόπος για μια γυναίκα να αποκτήσει επαγγελματική αποκατάσταση και οικονομική ανεξαρτησία. Συνεπώς, χάρη στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για τη βελτίωση του μορφωτικού και βιοτικού επιπέδου τής γυναίκας στη χώρα μας.

ΠΗΓΗ

https://history.arsakeio.gr/


                                                                                                                                                                                                        Κωνσταντίνα Μεϊμετέα

                                                                                 Κατερίνα Μουστάκα

                                                                                 Γιώργος Πρωτονοτάριος